4 Adımda Bel Çevresi Ölçümü Nasıl Yapılır?
Kolay birkaç adım ile bel çevresi ölçümünüzü yapabilir, obezite ve kilo ile ilişkili diğer hastalık risklerinizi öğrenebilirsiniz.
Beden Kitle İndeksi (BKİ) obezite tanısında önemli bir veri sunuyor!
Sen de aşağıdaki panoya boy ve kilo ölçülerini girerek BKİ'ni hesaplayabilirsin.
Bel çevresi kadınlarda 90 cm’den, erkeklerde 100 cm’den yüksekse, bu obeziteye işaret ediyor olabilir.1
Bel Çevresi Ölçümüz Bize Ne Anlatıyor?
Bel çevresi değerinin yükselmesi diyabet, hipertansiyon ve koroner kalp hastalığı gibi ciddi hastalık risklerinin artması ile ilişkilidir. Sen de bel çevreni ölçerek sağlığınla ilgili önemli bir fikir edinebilirsin.1-3
Sıkça Sorulan Sorular
Obezite nedir? Fazla kilo ve obezite aynı şey mi?
Fazla kilolu olmak, vücutta normalin üzerinde yağ birikmesi durumudur.4
Obezite ise, sağlığı olumsuz yönde etkileyebilecek düzeyde aşırı yağ birikimiyle tanımlanan kronik ve karmaşık bir hastalıktır. Obezite, uyku düzeni ve hareket kabiliyeti gibi yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen sonuçlarının yanında tip 2 diyabet ve kalp hastalığı riskini artırabilir, kemik sağlığını ve üreme fonksiyonlarını etkileyebilir, bazı kanser türlerinin görülme riskini artırabilir.4
Obezite, tüm toplumlarda olduğu gibi Türkiye’de de halk sağlığını önemli ölçüde tehdit eden ve çok yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Yapılan çalışmalarda Türkiye’deki her 3 yetişkinden birinin obeziteli, birinin de fazla kilolu olduğu saptanmıştır.5,3
Obezite, diğer kronik hastalıklarda olduğu gibi uzun dönemli tedavi gerektiren, kontrol altına alınmadığında sağlığı bozan ve ölümlere neden olabilen, ciddi ve nüksedebilen bir kronik hastalıktır. Obezite tedavisinde uzman hekimlerin gözetiminde kişilerin genel sağlığını iyileştiren, bilimsel yöntemlerle kanıtlanmış seçenekler kullanılmalıdır. Hastaların sağlığını iyileştiren, güvenli ve etkili kanıta dayalı obezite tedavileri mevcuttur. Hekimler, kişilerle ortak karar alarak bu yöntemlerle obeziteyi tedavi edebilirler.3,6
Kilo ile ilişkili komplikasyon riski kişiler fazla kilolu olduğunda artmaya başlamaktadır. Bu nedenle, birey obezite sınırına gelmeden kilo yönetimine başlanması önerilmektedir.7
Fazla kilo ve obezite değerlendirmesi nasıl yapılıyor? Ölçüm yöntemleri nelerdir?
Beden Kitle İndeksi:
Yetişkinlerde obezitenin tanısı ve sınıflandırılması için en sık kullanılan yöntem beden kitle indeksi (BKİ)’dir.3
BKİ, bir kişinin kilogram cinsinden vücut ağırlığının, metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle hesaplanır.3,8 Yetişkinlerde normal kabul edilen BKİ 18,5-24,9 kg/m2 arasıdır.
Bu hesaplama sonucuna göre sınıflandırma aşağıdaki gibidir:
| BKİ (kg/m²) | Sınıflandırma |
| 18,5’in altı | Zayıf |
| 18,5 – 24,9 | Normal |
| 25,0 – 29,9 | Kilo fazlalığı |
| 30,0 – 34,9 | Evre 1 obezite |
| 35,0 – 39,9 | Evre 2 obezite |
| 40,0 ve üzeri | Evre 3 obezite |
Örneğin boyu 190 cm olan ve 100 kg ağırlığında olan birinin BKİ’si: 100/1,92= 27,7 kg/m2 olarak hesaplanabilir.
Bel çevresi ölçümü: Bel çevresi ölçümü özellikle visseral obeziteyi tespit etmek ve kardiyovasküler riskleri öngörmek açısından çok duyarlı bir yöntemdir.3 Visseral obezite, karın bölgesinde aşırı yağ birimi olarak tanımlanabilir. Bu durum vücudun yağ depolama mekanizmalarının bozulduğunu ve yağın normalde yağ depolanmayan organlarda (örneğin karaciğerde) birikmeye başladığı anlamına gelebilir. Visseral obezite, yüksek tansiyon, kolesterol, kan şekeri ve kalp-damar hastalıkları gibi risk faktörlerinin görülme olasılığını artırır.9
Türkiye’de obezite için belirlenen bel çevresi değerleri erkeklerde ≥100 cm ve kadınlarda ≥90 cm’dir.3
Kliniklerde uygulanabilen diğer görüntüleme yöntemleri:3
- Bel–kalça oranı ölçümü
- Bel-boy oranı ölçümü
- Deri kıvrım kalınlığı
- El bileği çevresi ölçümü
- Biyoimpedans cihazları*
- Dual enerji x-ray absorpsiyometri (DEXA)**
*Biyoimpedans cihazları vücut kompozisyon oranları ile fiziksel aktivite durumları arasındaki ilişkiyi belirleyip kişilerin yağ, iskelet kası, kemik kütlesi ve sistemik inflamasyon durumu hakkında tahminler yapabilmektedir. Biyoimpedans cihazı ile vücut yağ oranlarının belirlenmesi kişileri herhangi bir radyasyona maruz bırakmayan, girişimsel olmayan, basit, ucuz ve hızlı bir yöntemdir.3
** Düşük maliyet, yüksek doğruluk ve tekrarlanabilirlik gibi önemli avantajları nedeniyle toplam ve bölgesel yağ kütlesi tahmininde güvenilir bir yöntemdir.3
Bireysel çaba ve diyetle kilo vermek ve verilen kiloyu korumak mümkün müdür?
Obezitenin tedavisi basit bir enerji dengesini takip etmek ve; “egzersizle daha fazla kalori yak ve yiyeceklerle daha az kalori al” şeklinde kısa bir özetten oluşmamaktadır. Yalnızca egzersiz ve diyet gibi bireysel çabalarla sürdürülebilir kilo kaybı sağlamak çoğu zaman mümkün olmayabilir. Fiziksel aktivite ve beslenme alışkanlıklarını değiştirmek zorlu bir süreçtir.3
Kilo yönetiminde yaşam tarzı değişiklikleri genellikle yeterli ve sürdürülebilir olmamaktadır.10-12 Bireylerin çoğu kaybettikleri kiloların yarısından fazlasını 2 yıl içerisinde ve %80’ini 5 yıl içinde geri almaktadır.11
Kilo kaybını sürdürmek, metabolik adaptasyonlar nedeniyle zordur. Kilo kaybı sonrası vücudumuz, tokluk hormonlarının miktarını azaltıp ve açlık hormonlarının miktarını arttırarak iştahımızı arttıran ve metabolizmamızı yavaşlatan mekanizmaları devreye sokmaktadır.12,13
Kilo kaybının sürdürülmesi, kilo ile ilişkili çeşitli komplikasyonlarda iyileşmelerin devam etmesini sağlar. Ancak verilen kiloların geri alınması kişileri obeziteyle ilişkili komplikasyonların tekrar ortaya çıkması veya kötüleşmesi riskiyle karşı karşıya bırakabilir.14,15
Bu nedenle kilo yönetimi için uzman bir hekime danışarak güncel tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.3
Keşfet
Obezite hakkında doğru ve detaylı bilgiler için uzmanlarla hazırladığımız videoları izleyebilirsiniz.
Referanslar :
- Twells LK, et al. Canadian Adult Obesity Clinical Practice Guidelines: Epidemiology of Adult Obesity. https://obesitycanada.ca/guidelines/epidemiology Erişim Tarihi: 22.02.2025
- Powell-Wiley TM, et al. Obesity and cardiovascular disease: A scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2021;143(21):e984-e1010.
- Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. TEMD Obezite Tanı ve Tedavi Kılavuzu 2024. ISBN 978-625-95378-0-1
- World Health Organization. Obesity and Overweight. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight Erişim Tarihi: 23 Ekim 2025.
- Sönmez A, Haymana C, Tapan S, et al. Visceral adiposity index and insulin resistance in non-diabetic patients: correlation with cardiometabolic risk factors. International Journal of Endocrinology. 2013; Article ID 767202.
- Obesity Action Coalition. International obesity collaborative consensus statement: obesity care vs. weight loss. Available from: https://www.obesityaction.org/wp-content/uploads/IOC-Statement-on-Obesity-Treatment-vs-Weight-Loss.pdf. Erişim tarihi: 23 Ekim 2025.
- Liu N, Lim SL, Risch E, et al. The effectiveness of digital health interventions on weight loss and maintenance: systematic review and meta-analysis. Journal of Medical Internet Research. 2021;23(8):e24017
- Komaroff M. For researchers on obesity: historical review of extra body weight definitions. J Obes. 2016;2016:2460285.
- Tchernof A, Despres J-P. Pathophysiology of Human Visceral Obesity: An Update. Physiol Reviews. 2013;93:359-404.
- Nordmo M, Danielsen YS, Nordmo M. The challenge of keeping it off: a descriptive systematic review of high-quality, long-term studies on weight loss maintenance. Obesity Reviews. 2020;21:e12949.
- Horn DB, Elston J, Bellg AJ, et al. Evolving concepts in the management of obesity: a multidisciplinary approach. Postgraduate Medicine. 2022;134:359–375.
- Fothergill E, Guo J, Howard L, et al. Persistent metabolic adaptation 6 years after “The Biggest Loser” competition. Obesity (Silver Spring). 2016;24(8):1612–1619.
- Sumithran P, Prendergast LA, Delbridge E, et al. Long-term persistence of hormonal adaptations to weight loss. New England Journal of Medicine. 2011;365:1597–1604.
- Haase CL, Lopes S, Olsen AH, Satylganova A, Schnecke V, McEwan P. Weight loss and risk reduction of obesity-related outcomes in 0.5 million people: evidence from a UK primary care database. International Journal of Obesity (London). 2021;45(6):1249–1258.
- King WC, Hinerman AS, Belle SH, Wahed AS, Courcoulas AP. Comparison of the performance of common measures of weight regain after bariatric surgery for association with clinical outcomes. JAMA. 2018;320(15):1560–1569.
İlginizi çekebilir
TR25OB00058